Odżywiasz się zdrowo, pilnujesz codziennego menu, a jednak kilogramów nie ubywa? Przyczyna braku postępów w odchudzaniu może leżeć po stronie organizmu. Przed rozpoczęciem odchudzania warto sprawdzić, czy nie chorujemy na jedną z chorób utrudniających proces odchudzania. Zobacz jakie badania warto wykonać przed odchudzaniem, by zakończyło się ono sukcesem.
Badania przed dietą – po co dietetykowi wyniki badań?
Pracując nad indywidualną dietą odchudzającą opieram się przede wszystkim na wytworzeniu deficytu kalorycznego. Taka dieta powinna dostarczać mniej kalorii, niż pacjent spala w trakcie całego dnia. Dzięki temu brakująca pula energii zostanie pozyskana z tkanki tłuszczowej.
Jednak, by dieta zakończyła się sukcesem biorę również pod uwagę stan zdrowia pacjenta. Celem diety jest przecież nie tylko sama utrata kilogramów, ale również zadbanie o organizm. Część osób zgłasza się do gabinetu dietetyka właśnie z powodu pogorszenia się stanu zdrowia lub niepokojących wyników badań wskazujących np. na nadciśnienie tętnicze, wysoki cholesterol, nieprawidłowy poziom glukozy we krwi czy niedobory pokarmowe np. anemia.
Poza tym wiele zaburzeń metabolicznych lub chorób może być przyczyną nadmiernego tycia (np. insulinooporność, czy Hashimoto) lub znacząco utrudniać proces odchudzania. Wszystkie te czynniki muszą zostać przeanalizowane przez dietetyka, by dieta została właściwie dopasowana do potrzeb.
Tu z pomocą przychodzą aktualne wyniki badań laboratoryjnych. Nie można jednak wskazać gotowego zestawu, który będzie odpowiedni dla wszystkich. Dlatego poniżej przedstawię kilka typów badań, które warto wziąć pod uwagę udając się do dietetyka.
Jakie badania warto zrobić przed wizytą u dietetyka?
Osoby, które mają już zdiagnozowane zaburzenia lub choroby i pozostają pod stałą opieką lekarza z pewnością regularnie wykonują badania diagnostyczne. Warto wtedy przynieść na pierwszą wizytę u dietetyka najbardziej aktualne wyniki.
Jednak, które z badań powinniśmy wykonać, jeśli jeszcze nie wiemy co właściwie nam dolega, a przyczyna nadwagi lub otyłości nie została zdiagnozowana? Warto wtedy przyjrzeć się swojemu organizmowi, przeanalizować, czy występują poniższe objawy i skonsultować się z lekarzem:
- problem z utratą masy ciała
- napady wilczego głodu
- zawroty głowy, przemęczenie, senność
- łamliwe paznokcie, nadmiernie wypadające włosy lub suchość skóry
Jeśli jednak na pierwszej wizycie nie będziemy mieć badań, nie należy się martwić. W trakcie konsultacji dietetycznej dietetyk wypyta nas o stan zdrowia i udzieli informacji o konieczności wykonania badań, jeśli zajdzie taka potrzeba. Poniżej przybliżyłam najczęściej stosowane i przydatne dietetykowi badania.
Morfologia krwi
Morfologia krwi obwodowej jest podstawowym, ale bardzo wartościowym badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę stanu zdrowia, w szczególności pracę układu krwiotwórczego i odpornościowego. Dzięki morfologii krwi diagnozuje się niedokrwistość wynikającą z niedoboru żelaza, czyli anemię, którą z powodzeniem możemy wyleczyć przy pomocy diety, o czym szczegółowo można poczytać w artykule o anemii.
W przypadku wykrycia niedokrwistości warto poszerzyć badania i oznaczyć dodatkowo:
– poziom żelaza w surowicy krwi oraz stężenie ferrytyny,
– poziom witaminy B12 i kwasu foliowego,
– OB.
Przy okazji wykonywania morfologii krwi warto również zbadać poziom witaminy D. Jest ona niezbędna do prawidłowego działania układu odpornościowego, zmniejsza ryzyko wystąpienia osteoporozy lub chorób naczyniowo-wieńcowych.
Osoby mające nadwagę, cukrzycę lub nadciśnienie powinny też profilaktycznie badać stężenie kwasu moczowego we krwi. Wysokie stężenie kwasu moczowego może prowadzić do wystąpienia w przyszłości dny moczanowej lub powstania kamieni nerkowych. Jest to bardzo istotne badanie dla dietetyka, gdyż stężenie kwasu moczowego można z powodzeniem obniżyć przy pomocy odpowiedniej diety.
Innym badaniem, często polecanym przez dietetyków jest oznaczenie poziomu prób wątrobowych ALAT i ASPAT. To proste badanie krwi pozwala na ocenę pracy wątroby i wykrycia jej potencjalnych chorób.
Badanie ogólne moczu
Badanie moczu pozwala na ocenę funkcjonowania układu moczowego i całego organizmu. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości lekarz może zdiagnozować odwodnienie organizmu, niewydolność nerek, czy kamicę nerkową. Wyniki badania moczu mogą być pomocne także w przypadku diagnozowania cukrzycy. Wyniki tego badania są ważne również dla dietetyka, gdyż mogą wymagać ułożenia odpowiedniej diety, by nie obciążać dodatkowo nerek.
Badania tarczycy
Kolejnym czynnikiem diagnozowanym często w gabinecie dietetyka są zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy, które znacząco utrudniają proces odchudzania. Coraz częściej diagnozuje się niedoczynność lub nadczynność tarczycy oraz zapalenie tarczycy czyli Hashimoto, które prowadzi do niszczenia gruczołu i spadku produkowanych przez niego hormonów. Hashimoto jest też jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy. Niski poziom hormonów produkowanych przez gruczoł może przyczynić się do wysokiego poziomu cholesterolu, co również powinno zwrócić uwagę dietetyka.
Jeśli chodzi o diagnostykę zaburzeń tarczycy możemy wyróżnić następujące badania:
– oznaczenie hormonu TSH – jeśli poziom jest wyższy niż powinien, może to wskazywać na niedoczynność tarczycy.
– oznaczenie hormonów tarczycy fT3 i fT4 – pomaga w zdiagnozowaniu niedoczynności lub nadczynności tarczycy
– oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO i anty-TG – podwyższone stężenie anty-TPO i/lub anty-TG wskazuje na chorobę Hashimoto.
– USG tarczycy (przy Hashimoto dochodzi do zmniejszenia lub zwiększenia tarczycy).
Przed wykonaniem diagnostyki tarczycy polecam skonsultować się w tej sprawie z lekarzem.
Jednym z elementów leczenia zaburzeń tarczycy i wynikającej z nich nadwagi jest specjalnie dostosowana dieta.
Glukoza i insulina – diagnostyka cukrzycy i insulinooporności
Regularne badanie stężenia glukozy we krwi (glikemia) pozwala na wczesne zdiagnozowanie cukrzycy. Badanie to pokazuje stan gospodarki węglowodanowej naszego organizmu. Zarówno zbyt niski jak i zbyt wysoki poziom glukozy jest niebezpieczny dla organizmu i wymaga konsultacji z lekarzem. To proste badanie jest dla dietetyka bardzo ważne. W przypadku zdiagnozowania cukrzycy wymaga ułożenia jadłospisu opartego o produkty z niskim indeksem glikemicznym, który pomaga unormować poziom glukozy i utrzymać ją na stałym poziomie.
Osobom, które mimo uprawiania aktywności fizycznej i przestrzegania zdrowej diety nie mogą zredukować masy ciała zalecam również badania w kierunku diagnozowania insulinooporności.
Dlaczego? U pacjenta z insulinoopornością tkanki stają się oporne na działanie insuliny, w konsekwencji krążąca glukoza nie jest metabolizowana i nie odnotowuje się obniżenia jej stężenia we krwi. W konsekwencji pozyskana z jedzenia energia nie jest wykorzystana i odkłada się w tkance tłuszczowej prowadząc do nadwagi.
Insulinooporność skutkuje nie tylko nadwagą, ale jest też ostatnim etapem dzielącym pacjenta od zachorowania na cukrzycę typu 2. Po więcej informacji na temat insulinooporności zapraszam do artykułu insulinooporność a otyłość.
Jeśli chodzi o diagnostykę insulinooporności najczęściej wykorzystywane są dwa badania. Pierwsze badanie to wskaźnik HOMA-IR. Test HOMA-IR polega na pomiarze stężeń glukozy i insuliny na czczo, a następnie określeniu na ich podstawie wskaźnika HOMA-IR. Jeżeli chcesz określić wskaźnik HOMA-IR udaj się do lekarza prowadzącego w celu wykonania badania.
Drugą metodą najczęściej wykorzystywaną jest test OGTT (krzywa cukrowa i insulinową). Polega na doustnym podaniu 75 g glukozy i monitorowaniu szybkości i efektywności regulacji poziomu cukru przez insulinę.
Profil lipidowy
Profil lipidowy, czyli lipidogram obejmuje swoim zakresem oznaczenie stężenia cholesterolu całkowitego, trójglicerydów oraz cholesterolu frakcji LDL i HDL.
Wykonanie lipidogramu wykorzystywane jest w kierunku diagnozowania chorób wieńcowo-sercowych lub podwyższonego ryzyka ich wystąpienia w przyszłości. Dla dietetyka to bardzo ważne badanie. Przy stwierdzeniu nieprawidłowości na lipidogramie dietetyk opracuje dietę bogatą w kwasy omega-3 z jak najniższym udziałem kwasów nasyconych oraz tłuszczy trans.
Czy dietetyk może zlecić badania?
Dietetyk nie ma możliwości wystawiania skierowań na badania. Jednak na podstawie wywiadu prowadzonego w trakcie konsultacji dietetycznej może zasugerować wykonanie odpowiednich badań w kierunku różnych schorzeń i skierować pacjenta do lekarza specjalisty. To lekarz decyduje na jakie badania wystawi skierowanie i na podstawie ich wyników postawi diagnozę.
W trakcie swojej wieloletniej praktyki obserwuję, że ciągle wiele schorzeń diagnozowanych jest po konsultacji z dietetykiem. Nadwaga i otyłość prowadzą bowiem do rozwoju różnych chorób, ale też mogą być wynikiem zaburzeń pracy naszego organizmu. Stąd tak ważna jest konsultacja z dietetykiem posiadającym kompetencje z zakresu żywienia podczas choroby i potrafiącym pomóc swoim pacjentom powrócić do zdrowia.
